Η ζώνη βαρών πιθανότατα αποτελεί το πιο μισητό κομμάτι εξοπλισμού ενός δύτη. Οι παραδοσιακές ζώνες βαρών οι οποίες αποτελούνται από νάιλον ζώνη πλάτους περίπου πέντε εκατοστών, βάρη από σκληρό μόλυβδο και μία μεταλλική ή πλαστική πόρπη άμεσης απελευθέρωσης είναι βαριές, άβολες και δύσχρηστες. Πολύ συχνά οι ζώνες βαρών δεν τοποθετούν το βάρος εκεί που θα έπρεπε ώστε να βοηθήσουν το δύτη να διατηρεί την κατάλληλη στάση κατά την κίνησή του μέσα στο νερό. Δυστυχώς, ακόμα συχνότερα οι δύτες δεν φορούν σωστά τη ζώνη βαρών, δεν την προσαρμόζουν κατάλληλα, αλλά ούτε και την απελευθερώνουν όταν χρειάζεται. Για καλή μας τύχη κάποιες πρακτικές συμβουλές αλλά και καινούργιος, πιο σύγχρονος εξοπλισμός μπορούν να μας απαλλάξουν από περιττή ταλαιπωρία.
Ποιό είναι το πρόβλημα
Τα ατυχήματα που σχετίζονται σε κάποιο βαθμό με τη ζώνη βαρών δεν αποτελούν σπάνιο φαινόμενο, ούτε και τα προβλήματα που προκαλεί το συγκεκριμένο κομμάτι εξοπλισμού. Σύμφωνα με μια καταγραφή καταδυτικών συμβάντων που διεξήχθη στην Αυστραλία (Diving Incident Monitoring Study - DIMS) το 12% των αναφερθέντων καταδυτικών ατυχημάτων που αποδόθηκαν στον εξοπλισμό σχετίζονταν με τη ζώνη βαρών αν και οι περιπτώσεις όπου υπήρχαν ενδείξεις δυσλειτουργίας της ζώνης ήταν ελάχιστες. Καθώς φαίνεται, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι δύτες στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν απο δική τους ευθύνη και αφορούσε κάτι που έκαναν ή δεν έκαναν. Μεταξύ αυτών που αναφέρθηκαν ήταν οι ανεπαρκώς ασφαλισμένες αγκράφες και το μάζεμα του περισσευούμενου τμήματος κάτω από την ίδια τη ζώνη. Ένα ακόμα συχνό φαινόμενο συμβαίνει όταν οι δύτες συνειδητοποιούν ότι χρειάζονται περισσότερο βάρος μετά την είσοδό τους στο νερό. Αντί όμως να αφαιρέσουν τη ζώνη και να προσθέσουν επιπλέον βάρη, τα τοποθετούν σε κάποια από τις τσέπες του ρυθμιστή πλευστότητας (BCD). Αυτή η κίνηση ίσως μοιάζει σαν μία γρήγορη και εύκολη λύση, δεν είναι όμως και η ασφαλέστερη. Συχνά οι τσέπες του BCD κλείνουν μόνο με velcro και ανοίγουν εύκολα επιτρέποντας στα βάρη να αδειάσουν από την τσέπη. Ο δύτης συνήθως δεν προσέχει την απώλεια σε μεγαλύτερο βάθος, αλλά τα προβλήματα ξεκινούν κατά την ανάδυση σε μικρότερο βάθος ή τη στάση ασφαλείας. Δεν είναι λίγοι οι δύτες που δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη ζώνη βαρών τους σφιχτή κατά την διάρκεια που η στολή συμπιέζεται και η ζώνη χαλαρώνει γύρω από τη μέση. Στις περιπτώσεις που ο δύτης έχει τοποθετήσει περισσότερο βάρος στην πλάτη, η ζώνη γλιστράει και συχνά στρέφεται γύρω από τη μέση, φέρνοντας την αγκράφα στην πλάτη κάτω από τη φιάλη. Εφόσον συμβεί αυτό, οι πιθανότητες για επαναφορά της ζώνης στη σωστή της θέση, ή της απελευθέρωσής της σε περίπτωση ανάγκης, είναι σχεδόν μηδενικές. Πολλοί δύτες αποφεύγουν αυτό το πρόβλημα σφίγγοντας τη ζώνη σε τακτά διαστήματα, αλλά ακόμα και αυτή η κίνηση ανοίγει το δρόμο για ακόμα περισσότερα προβλήματα. Αν τα χέρια του δύτη είναι κρύα, ή αν το περισσευούμενο τμήμα της ζώνης είναι πολύ κοντό, τότε η ζώνη μπορεί πολύ εύκολα να γλιστρήσει και να χαθεί εντελώς γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία γρήγορη και επικίνδυνη επιστροφή στην επιφάνεια. Παρόλο που πολλοί δύτες διαθέτουν τη δική τους ζώνη βαρών στο σωστό μέγεθος με το σωστό βάρος μοιρασμένο με ασφάλεια ώστε να ταιριάζει με τη στολή και τον εξοπλισμό τους, το πρόβλημα επανέρχεται με την ενοικίαση εξοπλισμού.
Αντί για τη ζώνη
Το σύνδρομο της τραμπάλας
Οι περισσότεροι δύτες αντιμετωπίζουν μέχρι κάποιο βαθμό προβλήματα με τη στάση τους στο νερό. Όταν το βάρος είναι τοποθετημένο πολύ ψηλά, ο δύτης τείνει να κινείται με το κεφάλι προς τα κάτω, ενώ στην αντίθετη περίπτωση, τα πόδια δείχνουν προς το βυθό. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι η μεγαλύτερη αντίσταση που συναντά ο δύτης κατά την κίνησή του μέσα στο νερό, καθώς και η αυξημένη κούραση κατά την προσπάθειά του να διατηρήσει την επιθυμητή στάση. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η σωστή κατανομή του βάρους και οι δύτες έχουν στη διάθεσή τους αρκετά μέσα για να πετύχουν αυτό το σκοπό. Μεταξύ αυτών είναι η προσαρμογή της θέσης της φιάλης σε σχέση με τον κορμό, μεταφέροντας με τον τρόπο αυτό την πλευστότητα (θετική ή αρνητική) της φιάλης. Όσοι καταδύονται με στεγανές στολές, μποτάκια, πέδιλα με θετική πλευστότητα, και γενικά τα πόδια τους έχουν την τάση να ανεβαίνουν προς τα πάνω, χρησιμοποιούν βάρη στους αστραγάλους. Για κάποιους δύτες η καλύτερη επιλογή θα ήταν να επιλέξουν μποτάκια ή πέδιλα με μικρότερες «ανοδικές» τάσεις. Οι σπηλαιοδύτες οι οποίοι έχουν πιθανότατα τους περισσότερους λόγους να διατηρούν τον απόλυτο έλεγχο της στάσης τους στο νερό χρησιμοποιούν πολλών ειδών τεχνικές, όπως ατσάλινους ιμάντες στις φιάλες τους και επιπλέον μεταλλικούς κρίκους σχήματος D (D-rings) στους ιμάντες του BC τους, όπου κρεμούν επιπλέον μικρά βάρη για ακριβέστερη κατανομή βάρους. Πολλές εταιρείες κατασκευάζουν πλέον τσέπες βαρών οι οποίες προσαρμόζονται στη φιάλη διευκολύνοντας τη σωστή κατανομή του βάρους.
Επιστροφή στα βασικά
Ακόμη και αν εξακολουθείτε να χρησιμοποιείτε την παραδοσιακή ζώνη βαρών, δική σας ή ενοικιασμένη, σας προτείνω κάποιες κινήσεις που θα κάνουν την κατάδυσή σας πιο ευχάριστη. Τοποθετήστε το βάρος στη ζώνη σωστά, μοιρασμένο δεξιά και αριστερά αντί για το πίσω μέρος της ζώνης. Έτσι, η ζώνη δεν θα έχει την τάση να «κάνει βόλτες» καθώς θα χαλαρώνει όσο θα κινήστε βαθύτερα. Βεβαιωθείτε επίσης πως τα μεμονωμένα βάρη δεν θα μετακινηθούν εμποδίζοντας την απελευθέρωση της πόρπης. Ένας εύκολος τρόπος είναι να περάσετε τη ζώνη από τη μία πλευρά του βάρους, να τη στρίψετε και μετά να την περάσετε από την άλλη πλευρά. Εναλλακτικά, προμηθευτείτε μερικά κλιπ -μικρά εξαρτήματα- που δεν επιτρέπουν στα βάρη να μετακινηθούν επάνω στη ζώνη. Το τμήμα της ζώνης που περισσεύει θα πρέπει να έχει το λιγότερο 10 με 15 εκατοστά μήκος, αλλά όχι περισσότερο από 20. Όταν περισσεύει μεγάλο τμήμα της ζώνης, έχουμε την τάση να το στριμώχνουμε όπου μπορούμε. Όταν είναι πολύ μικρό, δεν μας δίνει περιθώρια να προσαρμόσουμε τη ζώνη μέσα στο νερό. Και για να έχουμε τη δυνατότητα να απαλλαγούμε από τη ζώνη σε περίπτωση ανάγκης, θα πρέπει να έχουμε εξασφαλίσει πως θα μπορέσουμε να το κάνουμε εύκολα, γεγονός που σημαίνει πως κανένα κομμάτι του εξοπλισμού μας δεν θα βρεθεί μπλεγμένο σε μία ζώνη βαρών σε «ελεύθερη πτώση».
Η εξάσκηση μετράει
Ανεξάρτητα από τον τύπο βαρών που χρησιμοποιούμε, η ετοιμότητα που θα δείξουμε σε περίπτωση ανάγκης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρία που έχουμε αποκτήσει στη χρήση του εξοπλισμού μας. Οι αντιδράσεις μας τη στιγμή που μία συνηθισμένη κατάδυση μετατραπεί σε μία δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση θα πρέπει χάρη στην εξάσκηση να είναι αυτόματες, ή ακόμη και ενστικτώδεις. Συχνά έχουμε πολύ λίγο χρόνο στη διάθεσή μας για να εξετάσουμε τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. Όταν έρθει η στιγμή για να απελευθερώσουμε τη ζώνη βαρών, δεν θα πρέπει να χρειαστεί να σκεφτούμε ποιο χέρι θα χρησιμοποιήσουμε ή ποιο κορδόνι πρέπει να τραβήξουμε. Το ίδιο ισχύει και για το ζευγάρι μας, το οποίο θα πρέπει να γνωρίζει ακριβώς πού βρίσκεται και πώς λειτουργεί ο εξοπλισμός μας. Ανεξάρτητα από το ποιος θα χρειαστεί να απελευθερώσει τη ζώνη από τους δύο, η κίνηση αυτή θα πρέπει να είναι εύκολη και γρήγορη. Οι ζώνες βαρών ίσως μας ταλαιπωρούν, αλλά αποτελούν αναγκαιότητα αν δεν θέλουμε να περνάμε το χρόνο μας στην επιφάνεια κοιτώντας κάτω. Εφαρμόζοντας λίγες πρακτικές γνώσεις και με τη βοήθεια του σύγχρονου καταδυτικού εξοπλισμού, μπορούμε να κάνουμε την υποβρύχια ζωή μας πιο εύκολη.
Αρθρο του Robert. N. Rossier συγγραφέα του βιβλίου ''Dive Like A Pro'' για το Alert Diver.Ελλήνισε και Απέδωσε: Κώστας Ανδρεάδης